Yaş aldıkça beyninin fonksiyonlarını korumak için beslenmenin de önemli olduğunu biliyor muydun? Bilim dünyası özellikle beyin işlevine iyileştirmek ve demansı önlemek amacıyla yeni bir diyet sistemi geliştirmiştir!
MIND, Akdeniz-DASH Nörodejeneratif Gecikme Müdahalesi (Mediterranean-DASH Intervention for Neurodegenerative Delay) anlamına gelmektedir. Bu diyet yaklaşımı, Akdeniz diyeti ile DASH (Hipertansiyonun Önlenmesi için Diyet Yaklaşımları) diyetinin özelliklerini içerir. Chicago ve Rush Üniversite’si Tıp Fakültesi diyetisyenleri tarafından oluşturulmuştur.
*MIND Diyetine Göre Beyin Sağlığını Olumlu Etkileyen 10 Besin Grubu
Yeşil yapraklı sebzeler; Yeşil yapraklı sebzelerin K vitamini, lutein, beta-karoten, folik asit gibi antioksidanlar bakımından zengin olması, bunama ve Alzheimer hastalığından korunmada ve beynin genç kalmasında oldukça etkilidir.
Sebzeler; zamanla beyin hücreleri azalır ve birbirleriyle etkili bir şekilde iletişim kurma becerisini kaybeder. Yapılan araştırmalar, güçlü antioksidan potansiyeline sahip vitaminler, mineraller ve gerekli besin maddelerinden zengin olan sebzelerin, beyin fonksiyonlarının ve zihinsel çevikliğin korunmasına yardımcı olabileceğini göstermektedir.
Yağlı tohumlar; Zengin E vitamini içeriğine sahip olan besinlerdir. American Journal of Epidemiology’de yayınlanan bir araştırma, E vitamininin iyi bir şekilde alınmasının, bilhassa yaşlılarda bilişsel düşüşü önlemeye yardımcı olduğunu göstermektedir.
Meyveler; çilek, acai berry ve yaban mersini beyin için oldukça önemli besinsel değeri olan meyvelerdir. Yaşlandıkça, beyinde hasar gören hücreler birikir. Bu da, Parkinson ve Alzheimer gibi yaşla ilişkili hastalıklara neden olabilir. Bu meyve çeşitlerinde bulunan ‘polifenoller’ , hasarlı hücreleri temizleyen proteinleri aktive eder. İlaveten, taze yaban mersininin koyu mavi rengi serbest radikallerle savaşan ve oldukça güçlü bir antioksidan olan ‘antosiyanin’ pigmentinden gelir. Bu da beyin için oldukça önemli bir meyve olmasının bir diğer sebebidir.
Tahıl grubu; Vücudundaki her şey gibi, beyin de enerji olmadan işlevini yerine getiremez. Konsantre olma ve odaklanma yeteneği, kanımızdan beyne ‘glikoz’ şeklinde geçen enerji kaynağı sayesinde gerçekleşir. Düşük glisemik indekse sahip tahıl grubu yardımıyla, kan glikozu yavaşça yükselir ve gün boyu zihinsel olarak uyanık kalmana yardımcı olur.
Deniz ürünleri; esansiyel yağ asitleri (EAA) vücut tarafından üretilemez; bu da diyet yoluyla elde edilmeleri gerektiği anlamına gelir. En etkili omega-3 yağları, yağlı balıklarda doğal olarak EPA ve DHA formunda bulunur. Düşük DHA seviyeleri, Alzheimer hastalığının ve hafıza kaybının riskini artırır. İlaveten hem EPA hem de DHA’nın vücutta yeterli miktarda bulunması stresle başa çıkmanda yardımcı olur
Kümes hayvanları; İçerdiği B vitaminleri ve düşük yağlı proteinler ile demansın (bunama) önlenmesine yardımcı olur. Organik olanlar tercih edilmelidir.
Saf sızma zeytinyağı; Gerçek sızma zeytinyağı tam olarak bir beyin besinidir. Yağda bulunan polifenoller olarak bilinen güçlü antioksidanlar sayesinde, öğrenme ve hafızayı iyileştirir. Beyin için toksik olan bileşiklerle savaşır ve Alzheimer hastalığının önlenmesinde yardımcı olur.
Şarap; Taze üzüm şırasının alkol fermentasyonuna uğratılması ile elde edilen şarap, doğru tüketilmesi durumunda bileşiminde yer alan antioksidanlar, fenolik bileşikler, vitaminler, mineraller, organik asitler, azotlu maddeler nedeniyle beslenmemizde önemli bir etkiye sahip olabilmektedir. İnsanlarda 50-60 yaşlarında beyinde algılamayı sağlayan sinapslar arasında plak oluşumu başlamaktadır. Bu plaklar sinapslar arasındaki iletişimin engellenmesine neden olmakta ve böylece hafıza kaybı ve unutkanlık ortaya çıkmaktadır. Şaraptaki polifenollerin, özellikle de kateşinlerin bu plakların oluşumunu 10-15 yıl geciktirdiği çalışmalarla kanıtlanmıştır. İlaveten, kırmızı şarap Alzheimer hastalığına karşı korunmaya yardımcı olabilecek resveratrol bileşiği içerir. Bu nedenle düzenli olarak günde 1 kadeh şarap tüketmek, Alzheimer hastalığının görülme olasılığının azalmasında yardımcı olmaktadır.
*Alkol alınmıyorsa başlanmaması önerilir, eğer alınıyorsa makaledeki gibi 1 kadeh şarabı geçmeyin.
*MIND Diyetine Göre Kaçınılması Gereken Gıdalar
Kırmızı et; < Haftada 3 porsiyon ( 1 porsiyon= 90-150 gr)
Tereyağı ve margarin; < Haftada 7 çay kaşığı
Rafine edilmiş peynir çeşitleri (eskitme ve tam yağlı peynirler); Haftada en fazla 60 gr öneriliyor.
Hamur işleri ve tatlılar; Haftada en fazla 4 porsiyon
*1 porsiyonun 1 küçük kurabiye, 1 küçük dilim kek kadar olduğunu unutmayın.
Kızarmış veya fast food yiyecekler; < Haftada 1 kez
*MIND Diyeti İle İlgili Araştırmalar Ne Söylüyor?
MIND diyeti henüz yeni oluşturulan bir diyettir. Diyetle ilgili ilk resmi belge 2015 yılında yayınlanmıştır. Bu nedenle, henüz çok fazla çalışma bulunmamaktadır. Ancak Rush Universty Medical Center’da yapılan bir çalışma ile 923 kişide bu diyet denenmiştir. Diyete uyumu oldukça iyi olan bireylerde %53 oranında, diyette ılımlı değişiklikler yapan bireylerde ise %33 oranında Alzheimer riskini azalttığı saptanmıştır.
Tabi ki doğru besin grubunu seçmek kadar tüketilen miktar da çok önemlidir. Diyeti sadece zayıflama unsuru olarak düşünmeden , daha sağlıklı yaşlanmak için önlemini almaya ne dersin
*Diyet dünyasında çok yeni çalışmalar ve yenilikler oluyor. Bu yazı da Mayo clinic ve Mind diyet çalışmalarının sonucu hazırlanan bir derlemedir.